Эхинококкоз-алдын алу шаралары

Эхинококкоз-сирек кездесетін созылмалы паразиттік ауру, лента гельминтінің личинкалық формасының денесіне әсер ету нәтижесінде пайда болады Echinococcus granulosus.
Эхинококкоз бүкіл әлемде кең таралған. Адам эхинококкозының қоздырғышы-эхинококканың цепнясының личинка сатысы-Echinococcus granulosus. Эхинококктың жыныстық жетілген формасы - ұзындығы 2,5 - 5,4 мм, ені 0,25 - 0,8 мм кішкентай цестода.ол алмұрт тәрізді сколекс, мойын және 3-4 сегменттерден тұрады. Сколекс төрт сорғыш шыныаяқтармен және екі қатарлы ілмектердің тәжімен жабдықталған (28-50). Сколекстің артында қысқа мойын мен сегменттер, алғашқы екеуі жетілмеген, үшінші гермафродитикалық және төртіншісі жетілген. Жетілген сегмент (ұзындығы 1,27 - 3,17 мм) созылған жатырмен толтырылған, бұл бүйір доғалары бар кең бойлық Магистраль. Жатыр жұмыртқалармен толтырылған (400 - 600 дана), олардың құрылымында алты белді онкосферасы бар бұқа мен шошқа цепносының жұмыртқаларынан (тениид) ерекшеленбейді. Жыныстық жетілген форма-эхинококк цепені-тек жануарларда паразит етеді: иттер, қасқырлар, шыбындар, түлкілер, олар түпкілікті иелері. Личинка сатысы-эхинококкалық киста - аралық хосттарда-әртүрлі шөпті және жыртқыш тұяқтыларда (қой, ешкі, ірі қара, шошқа, жылқы және т.б.) және адамдарда паразит болады. Эхинококкты киста-өте күрделі құрылымның көпіршігі. Сыртта ол қалыңдығы кейде 5 мм жететін қабатты қабықпен (кутикуламен) қоршалған. Көп қабатты кутикулярлық қабықтың астында жұқа ішкі герминативті (герминативті) қабық жатыр, ол сколекс, қыз қуықтары бар асыл тұқымды капсулаларды шығарады, сонымен қатар қабатты қабықтың өсуіне мүмкіндік береді. Асыл тұқымды капсулалар-бұл кішкентай везикулалық түзілімдер, олар эмбрион қабығында шашыраңқы және жұқа аяқпен байланысқан. Олар сондай - ақ негізгі көпіршік сияқты құрылымға ие, бірақ мембраналардың кері орналасуымен (сыртқы жағынан герминативті, ішкі қабаты). Әрбір асыл тұқымды капсулада оның қабырғасына бекітілген, ішіне бұралған және тізбекті құрылымға тән сколекс бар. Көпіршік сұйықтықпен толтырылған, ол асыл тұқымды капсулалар мен сколекс үшін қорғаныш қоректік орта рөлін атқарады. Сұйықтықта гидатидозды құм деп аталатын еркін тоқтатылған, бөлінген сколекс және асыл тұқымды капсулалар болуы мүмкін.

Көпіршік біртіндеп дәнекер тіндік қабықпен жабылады. Көбінесе мұндай аналық щеткаларда жоғарыда аталған элементтерден басқа, бірдей құрылымы бар Қыз көпіршіктері де болады, ал олардың ішінде үлкен көпіршіктер бар.

Мұндай кисталар адамдарда байқалады. Кейде аналық кистаның ішінде емес, сыртында қыз көпіршіктері пайда болады. Мұндай көпіршіктер экзогендік деп аталады. Жануарларда пайда болған эхинококкты кисталарда, әдетте, асыл тұқымды капсулалар мен сколекс болмайды, оларды ацефалоцисттер деп атайды. Адамдарда бұл форма болмайды. Аралық хосттардың жұқтыру жолдары да әртүрлі, шөпті ауылшаруашылық жануарлары жұмыртқаны, гельминт сегменттерін шөптермен, шөппен, сумен жұқтырған, инвазивті иттердің нәжісімен ластанған кезде жұқтырады. Шошқалар копрофагтар бола отырып, иттердің нәжісін жеу арқылы жұқтырады. Лас қолдар арқылы адамды жұқтыруда басты рөлді жұқтырған иттермен байланыс атқарады, олардың шаштары мен тілдерінде эхинококк цепносының жұмыртқалары мен сегменттері болуы мүмкін. Дені сау жануарлар жұқтырған итті жалап алған кезде пальтосын, тілін ластайтын механикалық жұмыртқа тасымалдаушысы ретінде адамға жұқтыра алады. Онкосфералары бар иттердің нәжісімен ластанған жуылмаған көкөністерді, жидектерді, жемістерді жеген кезде адамның инфекциясы жоққа шығарылмайды. Адам аң аулау кезінде жабайы етқоректілерден теріні кесу, аң терісін жасау, сондай-ақ жуылмаған жабайы жидектерді жеу, табиғи су қоймаларынан су ішу кезінде жұқтырылуы мүмкін. Қоздырғыштың айналымы негізінен иттер мен қойлар арасында болатын қой өсіру аудандарында қауіпті топтарға шопандар, отармен бірге жүретін шопандар, сондай-ақ қойлардың жүні мен отбасы мүшелері жатады.

Эхинококкоздың Белгілері:

Эхинококкоздың төрт кезеңі бар:

- бірінші-жасырын (бастапқы асимптоматикалық), онкосфераның шабуылынан бастап (денеге ену) субъективті белгілердің пайда болуына дейін;

- екінші-әлсіз, көбінесе субъективті бұзылулар;

- үшінші-айқын объективті белгілер және

- төртінші-асқынулар.

Эхинококкозды Емдеу:

Эхинококкты шығару тек жедел түрде мүмкін. Операцияның бірнеше әдістері бар:

1) радикалды эхинококкэктомия, яғни эхинококкалық кистаны талшықты қабығымен бірге толығымен алып тастау,

2) кистаны сұйықтықты, барлық қыз қуыстарын және хитинді қабықты алып тастап, пайда болған қуысты формалиннің дезинфекциялық ерітіндісімен сүртіп, тампондап, дренаждап немесе мықтап тігіп ашу.

Эхинококкалық кистаны ашу кезінде дене қуысы мен тіндердің қуыстарын эхинококкалық сұйықтықтан оқшаулауға ерекше назар аударылады, өйткені оның қуыстарға (іш, кеуде және т.б.) немесе жараның қабырғаларына енуі ұрықтануға әкелуі мүмкін.

Эхинококкоздың Алдын Алу:

Эхинококкозға арналған ветеринариялық-медициналық шаралар кешені ең алдымен инвазия көзін анықтауға және жоюға бағытталған. Ресми ұсыныстарға сәйкес, біз күзет иттерінің санын азайту, оларды есепке алу, тіркеу және қаңғыбас жануарларды жою туралы айтып отырмыз. Шаруашылықтардың ветеринариялық мамандары қызметтік иттерді профилактикалық дегельминтизациялауды желтоқсаннан сәуірге дейін әрбір 45 күн сайын, мамырдан қарашаға дейін - әрбір 30 күн сайын, қалғандары - тоқсанына бір рет жүргізеді. Бұл шаралар жеке иттерге қатысты жүргізілуі керек. Дегельминтизация арнайы алаңдарда жүргізіледі, онда бөлінген нәжіс металл ыдысқа жиналады және залалсыздандырылады: (10-15 минут қайнатыңыз, 3 сағатқа 10% хлорлы әк ерітіндісімен құйыңыз, топырақ 3% карбатион ерітіндісімен өңделеді (1 м2 үшін 4 литр). Иттердің жұқтыруының алдын алу үшін ауыл шаруашылығы жануарларын сою ережелерін сақтау және зақымданған мүшелердің жойылуын қамтамасыз ету, сондай-ақ иттердің ет комбинаттарының, қасапханалардың, мал қорымдарының аумағына кіруіне тосқауыл қою қажет. Иттерді жұқтырудың алдын алу жөніндегі іс-шаралар сондай-ақ мынадай міндетті ұсынымдарды қамтиды: фермалардың ветеринариялық-санитариялық деңгейін арттыру; кәдеге жарату шұңқырларын, мал қорымдарын салу; жануарлардың өлекселерін сақтау және тасымалдау қағидаларын орындау; жануарларды тек осы үшін тиісті орындарда сою және т. б.

Медициналық іс-шаралар декреттелген топтарды (аңшыларды, аң терісін өңдеумен, Үлбір бұйымдарын дайындаумен айналысатын иттермен байланысы бар адамдарды, бақташыларды) тексеру жолымен инвазияланған адамдарды анықтауды және клиникалық көрсеткіштер бойынша тексеруді; дегельминтизацияны және диспансерлік бақылауды көздейді. Санитарлық-ағарту жұмысының маңызы зор. Эхинококкоздың жеке алдын-алу-бұл иттермен байланысын шектеу, балалармен ойнау, жануарлармен байланысқаннан кейін қолды мұқият жуу, бақшада жұмыс істегеннен кейін тамақтанар алдында, аулада, бақта ойындар, саңырауқұлақтар жинау, жуылмаған жабайы жидектерді жеуге болмайды, табиғи су қоймаларынан қайнатылмаған су ішпеңіз.

Директор С.К. Сапиев