Эхинококкоз — адамның ауыр паразитологиялық ауруы. Эхинококкоздың қоздырғышы-бiр камералы немесе гидатидтi эхинококк.

Эхинококкоз екi хосттың қатысуымен дамиды — денесiнде ересек гельминттер паразиттенетiн және эхинококканың личинка формасы (эхинококкалық блистер) өмiр сүретiн аралық.

Эхинококктың соңғы иелерi көбiнесе иттер, қасқырлар, шыбындар, түлкiлер және басқа да жыртқыш жемқорлар болып табылады.

Соңғы қожайындардың инфекциясы, әдетте, қасапханалардан, мал фермаларынан түсетiн тамақ қалдықтарын жегенде, абаттандырылмаған мал қорымдарында және табиғатта өлген жануарлардың өлiктерiн жегенде пайда болады. Жұқтырған жануарлар, соның iшiнде иттер сыртқы ортаға эхинококканың жұмыртқалары мен сегменттерiн таратады.

Аралық қожайындар-шөптi және жыртқыш жануарлардың әртүрлi түрлерi; соның iшiнде барлық ауылшаруашылық жануарлары. Аралық жануарлардың инфекциясы жұмыртқаларды немесе эхинококк сегменттерiн шөптермен, шөптермен, сумен және басқа да қоршаған орта элементтерiмен жұту нәтижесiнде пайда болады.

Осылайша, инвазия циклi етқоректiлер — эхинококканың соңғы қожайындары және әртүрлi шөптi және көпшiл-аралық қожайындар арасында жүзеге асырылады.

Адам сонымен қатар эхинококктың аралық қожайыны рөлiн атқара алады, бiрақ жануарларға қарағанда әлде қайда аз.

Адамның инфекциясы көбiнесе иттермен үнемi қарым-қатынас жасау нәтижесiнде пайда болады, олардың жүндерi мен тiлдерiнде эхинококк жұмыртқалары мен сегменттерi болуы мүмкiн.

Сондай-ақ, адам табиғи су объектiлерiнен ластанған суды iшiп, жуылмаған көкөнiстердi, жемiстердi, жидектер мен шөптердi жеген кезде жұқтырылуы мүмкiн, оларда эхинококк жұмыртқалары жұқтырған иттердiң нәжiсiмен бiрге түседi. Шаң немесе шыбындар арқылы эхинококк жұмыртқаларымен кездейсоқ ластанған басқа тамақ өнiмдерi арқылы жұқтыруға болады. Кейбiр жағдайларда адам қойдан эхинококкозды жұқтырады. Оларды сауу және қырқу кезiнде, өйткенi қойдың жүнi көбiнесе эхинококк жұмыртқасымен ластанған.

Адамдарда эхинококкоз көптеген айлар, тiптi жылдар бойы асимптоматикалық болуы мүмкiн. Личинка формаларының өте баяу өсуiне және дененiң жоғары компенсаторлық және қорғаныш қасиеттерiне байланысты.

Эхинококк адамның барлық дерлiк мүшелерi мен ағзаларында локализациялануы мүмкiн, бiрақ көбiнесе бауырда кездеседi. Бауырдың ұлғаюы көптеген зардап шегушiлерден саулығына байланысты кездейсоқ көрiнедi. Көбiнесе бауырдың эхинококкпен зақымдануы бауыр жолдарының паразитiнiң қысымын пальпациялау кезiнде немесе оларда эхинококкалық кистаның iшiнде сарғаю пайда болады. Эхинококкты кистаның жарылуы кезiнде оның iшiндегi сұйығы төгiлiп, iш қуысын жұқтыруы мүмкiн. Кейiннен iш қуысының көптеген эхинококктарын тудырады. Сондай-ақ, кистаның супурациясы, перитониттiң дамуы, анафилактикалық шок, тiптi өлiмге әкелуi мүмкiн. Көбiнесе эхинококк (20-30%) өкпеге әсеретедi. Бастапқыда ауру асимптоматикалық болып табылады, осы кезеңде көпiршiктi кездейсоқ кеуде қуысының рентгенографиялық тексеруi мен немесе кеуде мүшелерiнiң басқа ауруына күдiк туындаған кезде анықтауға болады. Кейде плевра немесе бронх қуысына iрiңдеген кистаның жарылуы жағдайында өздiгiнен пневмо немесе коллапсы бар пиопневмоторакс пайда болады.

"Эхинококкоз" Диагнозы барлық науқастарда аспаптық (УДЗ, рентгенография, компьютерлiк томография) және серологиялық диагностика деректерi негiзiнде анықталған.

Эхинококкозбен ауыратын барлық науқастар мал сою өнiмдерiмен қоректенетiн аула иттерiмен байланыста болды, үй жануарларын дегельминтизациялау мүлдем жүргiзiлмеген немесе үнемi жүргiзiлмеген.

Эхинококкоздың алдын алудың негiзгi шаралары — иттермен тығыз байланыста болуды болдырмау, тамақтанар алдында, жұмыстан кейiн, серуендеуден және т.б. қолдыжуу, жабайы жануарлардың терiсiн сыпыру және аң аулау кезiнде сақ болу, терiнi сыпыру жүргiзiлетiн үй-жайларды мұқият ылғалды жинау. Сондай-ақ, шикi жеген көкөнiстердi, жидектердi, шөптердi мұқият жуу керек. Қайнатылған суды iшуге және тұрмыстық қажеттiлiктерге пайдаланыңыз. Жануарларды аулада союға тыйым салынады. Жануарларды сою өнiмдерi жойылуға жатады, оларды полигонға шығаруға, иттерге шикi күйiнде беруге немесе кәрiзге жiберуге болмайды. Аң аулау кезiнде өлтiрiлген кемiргiштер мен жәндiктердiң қаңқаларын иттерге беруге қатаң тыйым салынады.